Erkekte Yapay Sfinkter
İdrar Nasıl Depolanır?
Böbreklerde oluşan idrar, idrar torbasında (mesane) depolanır. Mesane yapısı gereği içindeki idrar arttıkça genişleyerek bu duruma uyum sağlar. Mesane doldukça idrar hissi yavaş yavaş artar ve bu his iyice artınca sosyal olarak uygun bir zamanda idrar boşaltılır. Mesanenin çıkışında iki adet sfinkter dediğimiz idrar tutucu mekanizma mevcuttur ve idrarın depo edilmesini de bu mekanizmalar sağlar. İdrar belirli bir miktara ulaştığında beyin uyarılır, beyinden gelen komutla bu 2 sfinkter gevşer, idrar torbası kasılır ve idrar kanalıyla dışarıya atılır. Mesane çıkışındaki ilk sfinkter otomatik olarak kontrol edilir.
Yani istemsizdir ve gerektiğinde kasılarak idrarın kaçmasını önler. Daha sonraki sfinkter ise istemlidir, yani bu sfinkteri kendimiz kontrol edebiliriz ve isteyerek kastığımız da idrarı tutmamızı sağlar. Bu ikinci sfinkter daha güçlüdür ve idrarı tutmada daha çok işe yarar. Özellikle radikal prostat ameliyatı geçirmiş hastaların %5’inde sfinkter hasarına bağlı kalıcı idrar kaçırması görülebilmektedir.
Bu iki sfinkterin görevini yapamadığı durumlarda idrar sürekli olarak kaçar. İdrar kaçırmanın bu durumunda çözümü, hastaya yapay sfinkter takılması ameliyatıdır. Yukarıda anlattığımız istemli olarak kontrol edilebilen sfinkteri taklit eden YAPAY SFİNKTER vücuda ameliyatla takılan bir protezdir.
Yapay Sfinkter Nedir? (İdrar Tutmayı Sağlayan Protez)
Yapay sfinkter, hastanın idrarını kontrol etmesini sağlayan ve mekanizması olan 3 parçalı bir protezdir. Normal yapıda bir sfinkter, idrar tutmayı sağlayan kasılma ve gevşeme özelliği olan halkasal bir kastır. Yapay sfinkter artık çalışmayan sfinkter kasının işlevini yapmaktadır.
Yapay Sfinkter 3 parçadan oluşur; silikon yastık kelepçe, su haznesi ve pompa. Silikon yastık kelepçe idrar torbasının çıkışında idrar yolunun etrafına, çalışmayan sfinkter kasının yerine takılır. Su haznesi karın içine idrar torbasının yanına ve mekanizmayı çalıştıracak pompa da sağ testisin yanına, testis torbası içine yerleştirilir. Vücudun dışında hiçbir parça yoktur. Hasta idrar yapmak için testis torbasındaki pompayı bir kere sıkar ve bırakır. Silikon halka açılır ve idrar torbasında biriken idrar açılan idrar kanalından vücudun dışına çıkar. Hasta idrarını yapar, bitirir ve slilikon kelepçe başka bir müdahaleye gerek kalmadan rezervuardaki suyla dolarak idrar kanalını kapatır. Böylece hasta artık idrar kaçırmaz ve bir daha idrarını hissedince tuvalete giderek aynı işlemi tekrarlar. Yapay sfinkter tam olarak fizyolojik süreci taklit ederek hastanın idrarını tutmasını ve istediği yerde yapabilmesini sağlar.
Yapay sfinkter Ameliyatı Hangi Durumlarda Yapılır?
Yapay Sfinkter ameliyatı sfinkter kasının çalışmadığı veya hasar gördüğü durumlarda yapılır. En sık nedeni prostat kanseri nedeniyle yapılan radikal prostatektomi veya radyoterapi (ışın tedavisi) tedavileri nedeniyle sfinkter kasının hasar görmesidir. Daha az görülmekle beraber iyi huylu prostat ameliyatlarından sonra da sfinkter kası hasarlanmakta ve bu hastalarda da idrar kaçırma için yapay sfinkter takılmaktadır.
Eğer sfinkter hasarına neden olan ameliyat, üretra (idrar kanalı) hasarına da neden olmuş ve idrar yolu daralmış ise önce üretradaki darlığın ameliyatla düzeltilmesi gerekir. Üretradaki daralma düzeltildikten sonra hastanın idrar kaçırması için yapay sfinkter ameliyatı yapılabilir.
Yapay Sfinkter Ameliyatı
Yapay sfinkter ameliyatı SPİNAL veya GENEL anestezi altında AÇIK olarak yapılan bir ameliyattır. Testisler ile anüs arasından (Perineal bölgeden) yapılan yaklaşık 5 cm. lik kesi ile idrar kanalında sfinkter dediğimiz bölgeye ulaşılır. İdrar kanalına zarar vermeden kanalın serbestlenmesi için oldukça titiz çalışılması gerekir. Kullanılacak silikon yastığın çapını belirlemek için bu bölge ölçülür ve en uygun olanı idrar kanalına bir zarar vermeden yerleştirilir. Daha sonra hastanın durumuna göre ya aynı kesiden ya da kasık bölgesine yapılacak ikinci bir kesiden silikon vasıflı yumuşak su kesesi karın içine idrar torbasının yanına yerleştirilir. Son olarak ta mekanizmayı çalıştıracak kumanda testis torbasının içine yerlştirilir. Bağlantı tüpleri birleştirilir. Sonra sistemin kusursuz çalıştığından emin olunur. Katlar kapatılır ve bandaj ile örtülür. Hastaya ameliyat sırasında takılan sonda ameliyattan sonraki sabah çıkarılır. Hastanede yatış süresi 1-2 gündür. Bandajda genellikle 2 gün tutulur. Ameliyattan sonra vücudun dışından hiçbir malzeme görünmez.
Ameliyattan sonra 4-6 hafta mekanizma aktif hale getirilmez ve yapay sfinkter çalıştırılmayacağı içinde hasta bu sürede idrarını kaçırmaya devam eder. Bu süre içerisinde hasta alt bezi kullanmaya devam eder. Ameliyattan sonraki 4-6 haftalık süre de iyileşme ve halkanın idrar kanalına uyumu beklenir. Hastada özel bir durum yok ise 2 hafta sonra kontrol edilir. Yapay sfinkter 4-6 hafta sonra çalıştırılır. Yapay sfinkterin çalışmaya başlaması için testis torbasına yerleştirilen pompanın 1 kere sıkılması yeterlidir. Bu basit işlem birkaç kez bizzat hastaya tekrarlatılır ve hastaya mekanizmanın kullanımı öğretilir.
Sinkter hasta tarafından kullanılmaya başlandıktan sonra artık hastanın bez kullanmasına gerek kalmayacak ve idrarı geldiğini hissedecektir. İdrara sıkıştığını hisseden hasta uygun zaman ve ortamda pompaya basıp, mekanizmayı açarak idrarının hepsini boşaltabilecektir. Mekanizmaya ikinci bir müdahale gerekmez ve kendiliğinden otomatik olarak kapanır.